Cá tuyết là loài cá đầu tiên được giao dịch mua bán trên toàn cầu - nó có mặt trong nền văn hóa ẩm thực của nhiều nước như Bồ Đào Nha, Na Uy, Nhật Bản, Brazil... và là một loài cá đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng. Cá tuyết biểu tượng cho sự hãnh diện, lòng tự hào và là dấu hiệu tôn trọng các giá trị gia đình. Cá tuyết, là thứ không bao giờ vắng mặt trên bàn ăn của những người sành điệu và từ cá tuyết các đầu bếp có thể chế biến thành 365 món.
Cá tuyết và những quan niệm
Trên các bàn tiệc trong các nhà hàng sang trọng bây giờ người ta không thể thiếu các món ăn được chế biến từ cá. Đặc biệt là giới "sành ăn" sẽ luôn chọn cho mình món cá tuyết được nhập khẩu từ Châu Âu và Bắc Mỹ. Những món ăn được chế biến từ cá tuyết không chỉ ngon mà nó còn mang lại ý nghĩa to lớn, mang đến nhiều điều may mắn và thịnh vượng cho năm mới vì chúng ta cũng biết cá là loài vật sống dưới nước và chính đặc trưng ấy đã tạo nên ý nghĩa mà các loài cá này đem lại cho mỗi gia đình.
Với mỗi người, mỗi đất nước lại có những quan niệm khác nhau ẩn chứa trong các món ăn từ cá và cách chế biến cá tuyết cũng phụ thuộc vào khẩu vị của từng sắc dân. Ở Việt Nam ta có thể ăn cá tuyết rán, nướng, kho hay hấp. Còn ở Nhật thì cá tuyết lại được các bà nội trợ chế biến thành món súp bổ dưỡng, thơm ngon. Còn ở Châu Âu thì họ lại dùng cá tuyết chế biến thành các món trộn với nhiều loại rau củ và cá tuyết xắt hạt lịu với nhau. Còn ở khu vực Bắc Mỹ cá tuyết lại được xem là "linh hồn" trong các bữa tiệc bởi họ tin cá là loại vật thông minh và nhanh nhẹn chắc chắn ăn nó sẽ giúp họ năng động và tài giỏi hơn trong kinh doanh cũng như cuộc sống.
Hơn nữa, chính khả năng sinh sản bầy đàn của cá tuyết khiến người ta nghĩ đến việc cầu mong một năm mới gia đình sung túc, sum vầy, con đàn cháu đống. Với người Đan Mạch, họ ưa chuộng món cá tuyết luộc, người Ý thì thích món cá tuyết muối, trong khi người Ba Lan lại chọn ăn súp cá tuyết. Họ cho rằng ăn súp cá, mọi buồn phiền trong năm cũ sẽ bị cuốn trôi theo dòng nước; những chú cá tuyết khỏe mạnh bơi lội vẫy vùng sẽ tượng trưng cho năm mới mọi sóng gió sẽ qua đi, gia đình sẽ mạnh khỏe và gặt hái được nhiều tài lộc.
Lại nói về ca tuyết, các nhà khoa học đã phát hiện những con cá tuyết Nam Cực lặn xuống đáy biển, hạn chế ăn uống và làm chậm lại nhịp tim. Ðây có thể là một cách để chúng sống sót qua mùa đông tối tăm ở Nam Cực, thời kỳ kiếm ăn khó khăn. Nghiên cứu mới đây tiết lộ loài cá tuyết Nam Cực chủ động ngừng hoạt động và chợp mắt một giấc dài trong những tháng mùa đông lê thê. Ðây là lần đầu tiên hoạt động này được ghi nhận ở cá. Nhiều loài cá nước ngọt rơi vào giấc ngủ đông bị động do nhiệt độ giảm xuống, làm chậm lại cơ chế trao đổi chất của chúng, ngược lại, cá Nam Cực chủ động giảm "chi phí sự sống".
Cũng giống như các loài cá khác, cá tuyết ngoài việc được tiêu thụ tươi, nó còn được dùng kỹ thuật bảo quản như ướp muối, hút chân không và làm khô để có thể sử dụng được lâu hơn. Điều này cho phép cá tuyết được dễ dàng vận chuyển và lưu trữ và làm cho nó một trong những loài cá có tính thương mại quan trọng nhất trong thời Trung cổ ở châu Âu cho đến nay. Ngoài ra mắm và khô cá tuyết vẫn còn rất phổ biến hiện nay ở nhiều nước bao gồm Na Uy, Bồ Đào Nha và Brazil.
Khi lưu trữ cá tuyết, điều quan trọng là giữ cho cá có đủ độ lạnh. Vì vậy, sau khi mua cá tuyết nên để ngay vào tủ lạnh càng sớm càng tốt. Nếu đi chơi xa thì nên để cá vào thùng đá để chắc chắn vẫn đảm bảo độ lạnh cho cá tránh cho cá mau bị hư hỏng. Nhiệt độ của tủ lạnh là nơi lý tưởng để lưu trữ cá. Vì vậy, để đảm bảo độ tươi và chất lượng, của cá điều quan trọng là sử dụng phương pháp lưu trữ đặc biệt để tạo nhiệt độ tối ưu để giữ cá. Một trong những cách dễ nhất để làm điều này là dùng giấy để nướng cá bọc cá tươi lại rồi đặt vào ngăn ở khu vực lạnh nhất của tủ. Thời gian để có thể ở giữ cá tuyết được tươi lâu nhất là bốn ngày ngay sau khi nó được bắt.
Cá tuyết với sức khoẻ con người
Với cá tuyết người ta có thể chế biến thành hàng trăm món ăn ngon miệng và độc đáo như: Cá tuyết hấp gừng hành, cá tuyết đậu phụ hấp tương, cá tuyết sốt hồi... đó chính là lý do tại sao hiện nay cá tuyết là một trong những món ăn được người châu Á rất ưa thích, nhất là ở Nhật Bản, Hàn Quốc, HongKong và Việt Nam. Cá tuyết được xem là người bạn "lớn" của ngư dân vì nó là nguồn cá cung cấp lớn nhất trong việc khai thác nguồn lợi từ thiên nhiên. Chính vì thế mà một báo cáo năm 2004 của quỹ động vật hoang dã đã chỉ ra rằng chỉ trong vòng khoảng 15 năm nữa thôi loài cá tuyết có thể sẽ biến mất khỏi danh sách các loài cá.
Cá tuyết không chỉ mang đến một nguồn chất đạm dinh dưỡng, mà nó còn là một kho "thuốc" mà các nhà khoa học đã khám phá để bào chế thành những nguồn dược liệu chữa bệnh. Với những người bị bệnh viêm khớp khi sử dụng dầu chiết xuất từ gan cá tuyết sẽ giúp làm giảm được thoái hóa các khớp sụn. Nghiên cứu của các nhà khoa học Anh đã được tiến hành với 31 người đang nằm trong danh sách chờ đợi để phẫu thuật thay khớp gối. Một nửa trong số này đã được cho uống dầu cá tuyết và số còn lại uống thuốc an thần từ 10 đến 12 tuần trước khi được phẫu thuật.
Sau đó, trong quá trình phẫu thuật họ đã giữ lại những mẫu sụn và mô khớp của những bệnh nhân này để phân tích. Kết quả của phân tích cho thấy rằng 86% những bệnh nhân bị chứng viêm khớp có uống 1000 milligram dầu cá tuyết trong một ngày thì có dấu hiệu rút ngắn được tác động của một loại enzymes-được xem là nguyên nhân gây hủy hoại lớp sụn. Mặt khác những người uống dầu cá tuyết thường xuyên cũng có sự cắt giảm rõ rệt với một số enzyme được xem là nguyên nhân gây đau khớp. Đây là một đột phá có ý nghĩa rất lớn, vì dầu cá tuyết có tác dụng rất tốt với những bệnh nhân bị viêm khớp trước khi họ phải đi đến quyết định phẫu thuật thay khớp. Dầu cá tuyết không chỉ có tác động làm giảm sự thoái hóa khớp mà còn làm giảm đau và sưng khớp", nhà nghiên cứu Bruce Caterson cho biết.
Các nhà khoa học thuộc Đại học Haukeland (Na Uy) cho biết uống một thìa dầu cá tuyết mỗi ngày sẽ giúp giảm 30% nguy cơ mắc bệnh trầm cảm. Nghiên cứu trên gần 22.000 người ở độ tuổi trên 40 cho thấy, nhóm người ít khi hoặc không bao giờ dùng dầu cá tuyết có tỷ lệ mắc chứng trầm cảm, hay lo lắng cao hơn nhiều so với nhóm thường dùng dầu cá tuyết. Ngoài việc chống trầm cảm, a-xít béo omega-3 có nhiều trong dầu cá tuyết còn giúp phát triển não bộ, giảm nguy cơ đau tim và mắc bệnh ung thư. Các chuyên gia khuyên nên dùng 0,5g a-xít béo omega-3/ngày, tương đương 4 bữa ăn cá mỗi tuần, để bảo vệ sức khỏe.
Đặc biệt là cá nước lạnh như cá tuyết rất có lợi cho người bị bệnh tim, xơ vữa động mạch và tiểu đường. Nghiên cứu cho thấy những người ăn cá thường xuyên thì rủi ro bị bệnh tim và đau tim thấp hơn nhiều những người không tiêu thụ cá. Trong cá tuyết có chứa vitamin B6 và B12 là một chất rất tốt để giữ mức độ homocysteine thấp. Điều này quan trọng bởi vì homocystein là một phân tử nguy hiểm, khi nó có thể trực tiếp gây tổn hại đến các bức tường mạch máu, và mức độ homocysteine cao làm tăng lên rất nhiều nguy cơ đau tim và đột quỵ.
Khi cơ thể con người có thêm omega-3 có nhiều trong cá tuyết, sẽ giúp cải thiện các tính chất điện của các tế bào tim, bảo vệ chống lại những nhịp tim bất thường gây tử vong. Sau khi nghiên cứu sơ bộ, những người ăn nhiều hơn 300g cá mỗi tuần đã có được nhịp tim tuần hoàn tốt hơn những người không ăn cá. Các cơ chế đằng sau những lợi ích này được cho là có chất béo omega-3 làm ra hiệu ứng trên dòng chảy của natri và canxi trong các kênh ion, được tham gia cùng với tín hiệu điện trong tế bào. Vì vậy chỉ cần 3 phần ăn có omega-3 từ cá tuyết mỗi tuần sẽ tăng thêm chất bảo vệ đáng kể cho tim chống lại cái chết từ một cơn đau tim bất ngờ. Ăn cá tuyết, ít nhất là 1-3 lần mỗi tháng có thể bảo vệ chống đột quỵ thiếu máu cục bộ, đột quỵ do thiếu nguồn cung cấp máu cho não bộ.
Cá tuyết giúp cơ thể chống lại ung thư thận. Khi cơ thể hấp thụ được chất béo trong cá tuyết, nó sẽ cung cấp từ 20-30 lần chất omega-3 (DHA và EPA) hơn so với các loại cá thông thường khác. Trong đó cung cấp cho 3-5 lần nhiều vitamin D chống lại ung thư biểu mô tế bào thận. Ăn cá tuyết hàng ngày rất tốt, vì nó cung cấp rất nhiều axit béo omega-3, đây là chất làm giảm kết tập tiểu cầu, mà còn làm tăng khả năng kháng viêm cho cơ thể. Làm giảm thiệt hại cho các nội mạc (màng của các mạch máu), một yếu tố quan trọng trong việc phát hiện xơ vữa động mạch.
Các selen, vitamin B12, và vitamin D tìm thấy trong cá tuyết có tác động lên cơ thể và làm giảm nguy cơ phát triển ung thư ruột kết bằng cách bảo vệ các tế bào ruột kết từ các thiệt hại gây ra bởi các chất độc hại được tìm thấy trong thực phẩm nhất định và gây ung thư hóa chất sản xuất bởi một số đường ruột vi khuẩn.
Cách bảo quản cá tuyết và giá trị dinh dưỡng
Cá tuyết là tên gọi thông thường của loài cá Gadus, thuộc họ Gadidae và người ta cũng thường sử dụng tên gọi phổ biến này cho một số loài cá khác cũng thuộc họ Gadidae. Thức ăn của cá tuyết thường là các động vật thân mềm, cua, sao biển, giun, mực ống và cá nhỏ. Vào mùa đông, cá tuyết di cư xuống miền Nam để đẻ trứng. Những con cái sau thời gian nghỉ ngơi thường đẻ tới 5 triệu trứng, nhưng số lượng cá sống sót được đến lúc trưởng thành rất ít.
Ở một độ sâu nhất định nào đó, cá tuyết có thể thay đổi màu sắc. Cá tuyết Atlantic thường có hai màu rõ rệt, xanh xám và nâu đỏ. Trọng lượng trung bình khoảng từ 10-25lb (4,5-11,3kg), cá biệt có con nặng tới 200lb (90kg). Thịt cá tuyết có hương vị thơm nhẹ, ít tanh, thịt trắng như tuyết, dày, rất giàu chất đạm nhưng ít chất béo. Gan cá tuyết được dùng để sản xuất dầu cá - một loại thuốc rất tốt cho sức khỏe, chứa nhiều vitamin A, vita min D và axit béo omega-3 (EPA và DHA).
Chất dầu màu vàng nhạt lấy từ gan cá tuyết còn tươi, chứa nhiều sinh tố A và D. Trước đây người ta vẫn thường thêm dầu ăn cho trẻ để giúp phát triển xương và da. Dùng quá nhiều có thể gây nguy hiểm. Các nhà nghiên cứu cho rằng những chất dinh dưỡng như axit béo omega-3, iot, sắt và các chất colin có trong các loạithủy hải sản như tôm, cá hồi, cá tuyết, cá ngừ, cá trê rất quan trọng đối với sự phát triển trí não và có thể làm giảm các tác động của chứng tự kỷ, sự hiếu động thái quá, rối loạn thần kinh.
Một vài món ngon từ cá tuyết
Khoai môn chiên nhân cá tuyết: khoai môn gọt vỏ, cắt nhỏ rồi đem hấp chín rồi xay nhuyễn. Trộn khoai môn, bột mì, muối, đường và bột trừu lại với nhau. Cho nhân vào giữa miếng bột và gói lại theo hình quai vạt.
Cá tuyết nướng tỏi: phile cá tuyết rửa sạch, cắt thành miếng nhỉ, ướp gia vị để thấm khoảng 20 phút. Nướng cá bằng lửa than cho đến khi chín vàng. Cá nướng ăn kèm với salad trộn dầu giấm.
Cá tuyết rán giòn: cá tuyết rã đông, rửa sạch, cắt thành miếng nhỏ. Cho vào chảo dầu nóng, thả gừng vào, để nhẹ cá tuyết vào, rắc thêm ít muối, chiên vàng hai mặt. Bày cá kèm với vài lát dưa chuột.
Cá tuyết sốt hồi: chiên hành lá, lá thơm và thì là với bơ. Sau đó thêm rượu trắng, rượu Pastis và kem tươi. Đặt cá tuyết trong chảo và làm cháy cá trong rượu trắng. Đút lò khoảng 10 phút.
Cá tuyết viên: gọt vỏ khoai tây và nấu trong nước muối, lọc và lấy nước cốt trong một máy chế biến thức ăn. Đặt cá tuyết, nước, kem, tỏi, bột hạnh, rau mùi vào bình nấu nước sốt. Hầm chín, để nguội và đem bỏ tủ lạnh, đến khi dùng đem ra viên từng viên nhỏ và dùng.
Nguồn: www.ThitboNhapkhau.com sưu tầm